UNICEF tarafından yapılan araştırmaya göre, internet kullanan çocuklar yaşıtlarına göre daha fazla öğrenme fırsatına ve daha derin beceri setlerine sahip oluyor. Ancak her araçta olduğu gibi, çocukların internetten en iyi şekilde yararlanabilmeleri için interneti güvenli bir şekilde kullanmayı ve gerçek tehlikelere karşı kendilerini korumayı öğrenmeleri gerekiyor.
Tarihte başka hiçbir araç internet kadar çocuklarımızın büyümesine ve öğrenmesine yardımcı olmamıştı. Yine de her araçta olduğu gibi, çocukların internetten en iyi şekilde yararlanabilmeleri için interneti güvenli bir şekilde kullanmayı ve gerçek tehlikelere karşı kendilerini korumayı öğrenmeleri gerekiyor. Güvenlik Web Vakfı tarafından 2023 yılında yapılan araştırmaya göre, Türkiye’deki 8-16 yaş grubu çocukların yüzde 97’si internet kullanıyor. Bu çocukların yüzde 90’ı her gün internet kullanıyor ve ortalama olarak günde 7 saat 20 dakika internette geçiriyor. Çocukların internette en çok yaptıkları şeyler, oyun oynamak (yüzde 67), video izlemek (yüzde 62), sosyal medya (yüzde 59) ve müzik dinlemek (yüzde 57) olarak sıralanıyor. Aşağıda, şifreler ve gönderi alışkanlıkları için en iyi uygulamalar ve kimlik avı saldırılarından kaçınmanın yolları da dahil olmak üzere, çocuklarımızı çevrimiçi ortamda nasıl güvende tutacağımıza dair uzman destekli en iyi ipuçlarını yer alıyor.
1. Çocuklara güçlü parolalar belirlemeyi öğretin
İki faktörlü kimlik doğrulama ve biyometri gibi daha güçlü korumalara rağmen, birçok site, uygulama ve hizmet hala eski 8 ila 15 karakterli şifreyi kullanıyor. Ne yazık ki, birçok internet kullanıcısı 12345678, password veya iloveyou gibi kolay kelimeleri tercih ediyor.
Oysa bu şifrelerin kırılması çok kolay. Çocukları çevrimiçi ortamda güvende tutmak daha akıllı şifre seçimleriyle başlıyor. Güçlü bir parola en az 16 karakterden oluşur, karmaşıktır ve rastgele sayılardan, @#%&* gibi özel karakterlerden ve hem büyük hem de küçük harflerden oluşur.
“Ama bu tür şifreleri hatırlamak çok zor,” diyor her çocuk. Sorun değil. LastPass, 1Password veya Dashlane gibi otomatik bir parola kasası kullanılabilir. Bu parola yöneticisi uygulamaları, çocuklarınızın daha güçlü parolalarla çevrimiçi ortamda güvende kalmalarına ve parolalarını daha sık değiştirmelerine yardımcı oluyor.
2. Gönderdikleri mesajların sonsuza dek internette kalacağını anlatın
İnternete konan her şeyin sonsuza kadar orada kalacağı gibi bir gerçek var. Bir şeyi silseniz bile, Wayback Machine’de arşivleniyor ve yabancılar yayınladığınız her şeyi indirebilir ve/veya ekran görüntüsünü alabilir. Akıllı çocuklar internete koydukları her şeyin sonsuza kadar herkese açık olduğunu bilirler.
3. Güçlü korumalar kullanın
Şifreler birçok yönden demode oldu ama yeni korumalar çok daha güçlü. Çocukları internette güvende tutmanın en iyi yollarından biri, onlara iki faktörlü kimlik doğrulama ve biyometri gibi diğer çevrimiçi kalkanları öğretmek. İki faktörlü kimlik doğrulama, parolaların yanı sıra bir pin veya başka bir kimlik kanıtı kullanıyor.
4. Çocukların yabancılarla sohbet etmelerine izin vermeyin
Çevrimiçi sohbet etmek masum görünüyor ama hiç de masum olmayabilir. Çocuklar Facebook’ta kendi yaşlarında yeni bir arkadaşla tanıştıklarını düşünebilir ve oyun içi sohbetler de oldukça samimi geçiyor olabilir. Peki çocuğunuz gerçekte kiminle sohbet ettiğini biliyor mu? Çocuğunuzu çevrimiçi ortamda güvende tutmak için, onların yalnızca gerçek dünyada tanıştıkları kişilerle iletişim kurmaları gerektiğini bildiklerinden emin olun.
Ayrıca, çocuklarınızı internette tanıştıkları biri sohbet etmeye çalışırsa bunu bir yetişkine söylemeleri konusunda eğitin. Bu çok önemli çünkü genç kızların yüzde 30’u internette tanıştıkları yabancılarla gerçek hayatta da görüştüklerini itiraf ediyor. Örneğin yakın bir semtteki 17 yaşındaki bir futbol kahramanı aslında bir sonraki kurbanını arayan yetişkin bir avcı olabilir.
Çocuklarınıza internette tanıştıkları kişileri Google’da aramalarını ve sosyal medya varlıklarını taramak için Social Searcher gibi araçları kullanmalarını öğretin. Gençler ayrıca TinEye kullanarak tersine görsel araması yaparak bir profil resminin başka bir sayfadan çalınıp çalınmadığını görebilirler.
5. Çocuklara verileri karşılaştırmalı olarak kontrol etmeyi öğretin
Çocuklarınız internette hacklenmenin veya kandırılmanın yanı sıra başka tuzaklara da düşebilir. Çoğu zaman, iyi niyetli internet kullanıcıları sosyal medyadaki sahte haberlere veya yanlış yönlendirilmiş “verilere” kanmaktadır. Daha da kötüsü, sahte haber tehdidi çocukların güvenilir kaynaklara inanma olasılığını azaltabilir.
Çocuklarınızı Google Fact Check gibi doğruluk kontrol silahlarıyla donatın. Çocuklarınızı internette yanlış bilgilerden korumak için, karşılaştıkları “verileri” saygın kaynaklardan da kontrol ettiklerinden emin olun. Herhangi bir şeyi yeniden yayınlamadan önce, doğru olduğundan emin olmak için kontrol etmeli ve iki kez kontrol etmelidirler.
6. Çocukları kimlik avından koruyun
Her gün 350,000 yeni kötü amaçlı yazılım tespit ediliyor. Ancak kimlik avı, zararlı bağlantılara tıklamadıkları sürece çocuklarınıza zarar veremez.
Yine de tüm oltalama e-postalarının yüzde 30’u açılıyor ve günümüzün siber suçluları kurbanları tuzağa düşürmek için dolandırıcılık sitelerini ve hatta sahte müşteri hizmetleri numaralarını kullanıyor. Çocukları çevrimiçi ortamda kimlik avına karşı güvende tutmak, onlara gelen bir mesajdaki bağlantıyı asla açmamalarını veya bir numarayı aramamalarını öğretmekle başlar. Kimlik avı oltaya gelmezse, saldırı orada sona erer.
7. Temel kuralları belirleyin
Önceden net sınırlar çizerek çocuklarınızı web üzerinde başarılı olmaya hazırlayın. Okul öncesi çocuklar için, onlar interneti kullanırken yanlarında oturun. Uygulamalar, web siteleri ve oyunlar için ekran süresi sınırlarını erkenden belirleyin. iOS ve Microsoft Windows’un özel ekran süresi sınırı ayarları vardır. Android için Google Family Link gibi bir ebeveyn kontrolü uygulaması kullanın.
8. Ebeveyn kontrollerini kullanın
Çocuklarınızın akıllı seçimler yapmasına yardımcı olmak için her zaman yanlarında olamazsınız. Neyse ki, son birkaç yılda çocukları çevrimiçi ortamda güvende tutmak için düzinelerce harika ebeveyn kontrolü uygulaması ortaya çıktı. Ekran süresi sınırları belirlemek, tehlikeli içerik ve uygulamaları engellemek ve hatta çocuğunuzun gerçek dünyadaki konumunu takip etmek için ücretsiz ve mükemmel Google Family Link ile başlayın.
9. En güvenli teçhizatı seçin
Çocuklarınızı çevrimiçi ortamda güvende tutmak söz konusu olduğunda yazılımlar bir yere kadar işe yarar. Çocuğunuz için bir dizüstü bilgisayar satın alırken, seçeceğiniz bilgisayarda meraklı gözleri engellemek için gizlilik web kamerası kapatma anahtarı, yabancıların çocuğunuzun arkasında dururken ekranını görmesini engellemek için SureView ekranı ve Spectre x360’daki parmak izi okuyucu gibi biyometri gibi donanım kontrolleri mutlaka olmalı.
10. Çocuklarınızla konuşun
Açık ara en iyi savunma; eğitimli, iletişim kurabilen bir çocuktur. Çocuklarınızla internet güvenliği hakkında sohbet edin. Şu ana dek neler öğrenmişler? Ne duymuşlar? Ne görmüşler? Çocuklar zaten şaşırtıcı miktarda şey biliyor ama onları bilmediğiniz şeylerden koruyamazsınız.
Son olarak, temel kuralları belirleyin, onlara güvenli cihazlar verin ve yollarını bulurken onlara rehberlik etmesi için bir ebeveyn kontrolü uygulaması kullanmayı düşünün. Hepsinden önemlisi, çocuklarınızla konuşun, çünkü güçlü bir ebeveyn-çocuk ilişkisi hayatın her alanında en iyi korumadır.
