Kripto parada son dönemde yaşanan fiyat düşüşü ile birlikte birçok kripto projesi veya borsası ödül programlarını arttırdı. Sebebi ise likiditeye duyulan ihtiyaç. Peki stake şartıyla taahhüt edilen ödüller ne kadar anlamlı? Ya da kripto borsaların yasal sorumluluk taşımamasından dolayı ne gibi riskler mevcut? Kriptoda güvenlik ve güvenirlik ile ilgili soruları Kriptrade Araştırma Direktörü Dr. Bahadır İldokuz yanıtladı.
Düşen fiyatlar beraberinde yeni riskler getirdi mi?
Merkez bankalarının yükselen enflasyonla mücadele için faiz artırdığı, hatta bunun yanına FED tarafından uygulandığı gibi bilanço küçültmenin de eklendiği bu süreçte, likidite çok kıymetli hale geldi. Düşen fiyatlarla kripto para piyasalarına azalan yatırımcı ilgisi projelere yatırılan para miktarını zaten azaltmış durumda. Üstüne bir de sıkı para politikalarıyla piyasadan çekilen para miktarında bir artış söz konusu. Bu süreçte kripto şirketlerinin likidite sıkıntısı azami düzeyde. Bu sebeple var olan likiditeyi de kaybetmek istemiyorlar. Bu da yatırımcı açısından bazı riskler ortaya çıkarabilir.
Stake şartıyla taahhüt edilen ödüller ne kadar anlamlı?
Öncelikle bu piyasada verilen beyanların bir anlamı veya yasal bir bağlayıcılığının olmadığını bilmemiz gerekiyor. Ödül dağıtımı sözlü bir taahhütten öte değil. Günü geldiğinde piyasa koşulları bahane edilerek bu vaadlerin yerine getirilmeme ihtimali her zaman mevcut. Sorun yaşanana kadar hiç kimse risklerin büyüklüğünden hatta varlığından dahi söz etmeyebilir. Fakat bu durum, risklerin gerçekleşmeyeceği anlamına gelmiyor.
Yatırımcılar bu durumda ne yapmalı?
Para ve güven olgusu birbirinden ayrılamaz. Daha önce de finans sektöründe birçok dolandırıcılık vakasının olduğu düşünüldüğünde, yatırımcıların alacakları getiriye oranla riske ettikleri tutara dikkat etmeleri gerekiyor. Yani, 10-20% getiri için paranızın tamamını (100%) riske etmemek gerekiyor. Bu sebeple, her ne kadar borsaların çoğu güvenli olduklarını belirtsede, bakiyenizin borsa tarafından soğuk cüzdanlarda saklanıp saklanmadığını teyit etmekte fayda var.
Kripto para nasıl daha güvenli saklanır?
Hem siber saldırılara olan açıklık hem de borsaların yasal sorumluluk taşımamasından dolayı bakiyenizi soğuk cüzdanınızda tutmak en iyi seçenek. Bu yüzden soğuk cüzdan hizmeti veren ve arkasında güçlü bir sermayedarın olduğu borsaların tercih edilmesi oldukça önemli. Sıcak ve soğuk cüzdan ayrımının temelinde internet bağlantısının kullanılması var. Sıcak cüzdanlar ister borsalardaki dijital alt cüzdanlar olsun isterse internet bağlantısı kullanan mobil uygulamalar olsun, internet kullanmayan soğuk cüzdanlara göre dolandırıcılığa daha açıktır.
Borsalar neden volatilite zamanlarında işleme izin vermez?
Her finansal kuruluş gibi borsalar da özü itibariyle bir aracılık hizmeti sunar ve gelir kaynakları işlem ücretleri ve komisyonlardır. Dalgalanmanın yüksek olduğu dönemlerde sağlıklı fiyat oluşumları olmadığı için borsaların zarar etmeden fiyat vermeleri ancak ve ancak pozisyonu kapatacağı kurum veya başka bir borsadan fiyat almaya devam etmesi şartına bağlı olarak yüksek spread ile mümkündür. Yani al-sat fiyat farkının açılması gerekmekte. Hal böyle olunca, bu şekilde fiyatlama yapmak istemeyen borsalar fiyat vermeyi durdurur. Bir diğer faktör ise pozisyonu kapattığı kurum veya kuruluştan fiyat alamamasıdır. Buna ek olarak borsa sistemlerinin yoğun işlem hacmini kaldıramaması da bir diğer sebep olabilmektedir.
Yurtdışı borsaların avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Regülasyona tabi olmayan kripto para sektöründe yurtdışı borsaları kullanmak yasal süreçler için oldukça risklidir. Yerli borsalar her ne kadar hali hazırda bir düzenleme olmasa da, ticaret bakanlığından aldığı izne tabi olması ve bir tüzel kişilik olması sebebiyle yasal takip yolları halen açıktır. Bu sebeple yerel borsaların en büyük avantajı olası hak mahrumiyetlerinde muhatabınıza ulaşabilmenizdir. Yurtdışı borsalarda böyle bir durum söz konusu değildir. Fakat yurtdışı borsalar size belli bir özgürlük alanı sağlamakta olup istediğiniz işlemi çok daha geniş bir kripto para yelpazesiyle yapmanıza olanak sağlayabilmektedir.
Kripto borsası seçerken nelere dikkat etmek gerekir?
Yerli borsaları seçerken regülasyon olmamasından ötürü, borsa kurucu ortaklarının sicillerinin temiz olması öncelikli bakılacak kriterdir. Buna ek olarak çalışanların finansal piyasalardaki tecrübe ve birikimleri, daha önce çalıştıkları kurumlar, borsanın arkasındaki sermaye gücü, işleyiş yapısı, sistemlerinin hızı ve belki de en önemlisi müşteri ilişkilerinin çözüm odaklı ve ulaşılabilir olmaları bakılması gereken hususlardır.
Batan borsalar nerede yanlış yapmıştır?
Batan borsalar da diğer tüm kurumlar gibi nakit yönetimini ve riski düzgün yönetmediği için batarlar. Pozisyon almayıp doğrudan hedge eden finansal kuruluşlar her ne kadar görece düşük komisyon gelirlerine razı olsalar da pozisyon riski taşımadıkları için risksiz getiri elde etmektedirler. Pozisyonun tamamını üstünde taşıyan veya bir kısmını üstünde taşıyan fakat bunu belli bir risk-getiri hesabına göre yönetmeyen borsaların piyasanın terse gittiği zamanlarda zarar etmesi ise kaçınılmazdır.
