Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz”u ticari reklamlarda özellikle regülasyon olan alanlarda arka kapı olarak bilinen, tüm markaların özgürce tanıtım yapabildikleri sosyal medya etkileyicileri yani influencer pazarlaması için yeni yükümlülükleri belirliyor. Bu yükümlülükler ile reklam faaliyetlerinin sınırları çiziliyor ve tüketicilerin şeffaf, doğru bilgi alması öncelik olarak belirleniyor. İlk yönetmeliklerde konu “iş birliği” etiketlerinin eklenmesi üzerinden ilerlerken; Reklam Kurulu’nun 04.05.2021 tarihli ve 309 sayılı toplantısında 2021/2 numaralı ilke kararı olarak kabul edilen “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz”unda kapsam biraz daha genişliyor.
“Influencing”ten gelen “Influencer” kavramı, Türkçe’ye “Etkileyici Pazarlama” olarak çevriliyor ve internet ünlülerinin onayları ve/veya ürün yerleştirmelerini içeren bir sosyal medya pazarlama türü olarak her geçen gün varlığını artırıyor. We Are Social tarafından yayımlanan Nisan 2021 raporuna göre Türkiye’de 16 – 64 yaş arası internet kullanıcılarının yaklaşık yüzde 14’ü influencerları takip ediyor.
Eğitmen ve dijital iletişim profesyoneli Gamze Nurluoğlu, önceki gün Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz”unu inceleyerek 5 adımda yorumladı.
Adım 1: İş Birliği Olduğu Belirtilmeli
Influencerlar artık reklamveren tarafından verilen ürün/hizmeti hediyeymiş gibi gösteremeyecekler ve sadece tüketici gibi görünmeyecekler. Açıkça reklam iş birliği olduğunu belirtmeleri gerekiyor. Böylece tüketiciye karşı şeffaflık korunmuş olacak.
Adım 2: Ayırt Edici İfadeler Kullanılmalı
Reklam paylaşımları; açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmeli ve ayırt edilebilir olmalı. Renk ve paylaşım tarzı olarak takipçilerin ilk anda dikkatini çekeceği şekilde planlanmalı.
Influencerlar reklam çalışması yaptıkları her paylaşımda içeriğin türüne göre aşağıdaki ibarelerden birine yer vermek zorundalar.
Kullanılacak bu ibareler; açık, okunaklı, belirgin şekilde yer almak zorunda. Bunların dışında içerikle ilgili başka bir etiket veya bahsetme yapılıyorsa reklama ilişkin etiket, onların arasında kaybolmamalı.
Videolarda: (video içinde sürekli ya da açıklama kısmında ‘daha fazla oku’ alanına gelmeden)
“Bu video [reklam veren] reklamlarını içermektedir.”
“Bu video, [reklam veren] ile ücretli iş birliğini içermektedir.”
“[Reklam veren]’in destekleri ile.”
“Bu ürünleri [reklam verenden] hediye olarak aldım.”
“Ürünleri bana gönderdiği için [reklam verene] teşekkürler.”
Fotoğraf ve mesajlarda: (reklam verenin adı, markası, unvanından herhangi biri ile)
#Reklam
#Reklam/Tanıtım
#Sponsor
#İşbirliği
#Ortaklık
“@[Reklam veren] ile işbirliği”
“@[Reklam veren] tarafından sağlandı.”
“@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.”
Podcastlerde: (yayının başında, ortasında, sonunda yazılı ve sözlü olarak)
“Bu podcast, [reklam veren] hakkında reklam içerir.”
“Bu podcast, [reklam veren] ile ücretli bir iş birliğinden oluşmaktadır.”
“[Reklam veren]’in destekleri ile.”
“Ürünleri (podcastimde bahsettiğim) [reklam verenden] hediye olarak aldım.”
Hikayelerde: (Paylaşım süresi boyunca reklam verenin adı, markası, unvanından herhangi biri ile)
#Reklam
#Reklam/Tanıtım
#Sponsor
#İşbirliği
#Ortaklık
“@[Reklam veren] ile işbirliği”
“@[Reklam veren] tarafından sağlandı.”
“@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.”
Adım 3: Gerçek Deneyim ve Kanıtlanmış Bilgi Sunulmalı
Kılavuz’a göre, kullanılmayan ve sonuçları gözlemlenmeyen bir ürün, artık deneyimlenmiş gibi gösterilemeyecek. Influencerların gerçek deneyim sunması gerekecek. Aslında bu durum yani deneyim temelli pazarlama, influencer pazarlamasının temelini teşkil ediyor. Her zaman gerçek deneyim söz konusu olmalı ki tüketici güveni sağlansın.
Ayrıca buna ek olarak bir ürün/hizmete yönelik tanıtım yapılırken sonuçları kanıtlanmamış, bilimsel olmayan, veriye dayanmayan bilgiler artık paylaşılamayacak.
Ürün & hizmet tanıtımı yaparken; influencer ya bilgileri bilimsel veriye dayandırıp kaynak gösterecek ya da sadece kendi görüşlerini paylaşacak.
Adım 4: Sağlık Konularındaki Paylaşımlara Dikkat Edilmeli
Ticari reklam faaliyetlerinde sağlık sektörü ve bu sektöre dair mesajlar en hassas noktalardan birini oluşturuyor. Sağlık sektörü oyuncuları, reklam alanlarındaki düzenleme ve kısıtlamalardan dolayı, genelde influencerlar üzerinden reklam yapmayı tercih ediyorlardı ama bu yönetmelik ile bu konu da kısıtlı alana dahil oluyor.
Yönetmeliğe göre;
Influencerlar artık reklamı yapılan ürün/hizmet hakkında sağlıkla ilgili bir yorumda bulunamayacak. “Sağlığa yararlı”, “Sağlığa zararlı”, ve benzeri türde doğrudan yönlendirici ifade kullanılmayacak.
Doktor, diş hekimi, eczacı, veteriner ve sağlık kuruluşları tarafından satılan ürün/hizmetlerin tanıtımı yapılmayacak. Örneğin, sadece eczanede satılan bir ürünün, influencerlar tarafından tanıtımı yapılamayacak.
Bununla birlikte doktorlar tarafından verilen estetik, bakım ve benzer hizmet uygulamalarının tanıtımı da yapılmayacak. Özellikle estetik cerrahi alanındaki doktor yönlendirmelerinin ve tavsiyelerinin yoğun olduğu influencer dünyası için oldukça önemli bir gelişme.
Adım 5: Ürün Gerçeklik Algısı Korunmalı
Sosyal medya platformlarında filtre ile paylaşım oldukça popüler. Öte yandan filtre kullanımı, tanıtılan ürünlerin gerçeklik algısını değiştiriyor ve tüketiciyi yanıltabiliyor. Bu durumda artık influencerlar ürün/hizmetin reklamını yaparken, görselde filtre ve efekt kullanımı yaptıkları takdirde, bu alanda filtre ve efekt kullandıklarını kitleleri ile paylaşmak zorundalar.
Yeni yönetmelik ile birlikte sadece influencerların değil, elbette reklamverenlerin de bu aşamada sorumlulukları var.
Bu noktada reklamverenler;
1) Influencerların yükümlü olduğu kurallara uymalarını istemeliler ve buna göre de ihlallere karşı önlem almalılar.
2) İş birliğine influencer ve reklamveren dışında 3’üncü şahısların da dahil olması durumunda onların da yükümlü oldukları kuralları yerine getirmelerini sağlamalılar.
3) Influencer, belirlenen kurallara uymazsa (kuralları tebliğ ettiğini ve uygulanması için adım attığının ispatı dışında) bundan reklamveren de sorumlu tutulacağı için buna göre ilerlemeliler.
