Vildan Coşkun
İş Geliştirme Müdürü
Her çocuk özeldir ve her çocuk iyi bir yaşam hakkında sahip olmalıdır. Ebeveynler olarak tüm çabamız bu yönde. Hatalar yapıyoruz elbette, ama önemli nokta hatanın telafi edilebilir olması ve çocuğun psikolojik ve fizyolojik olarak hiç zarar görmeden fark edilmesi olmalı. Değişen zaman, teknolojik gelişmeler ve 2020 yılında hayatımıza bir anda giren Pandemi ile çocuk ve internet ilişkisi bir günde bambaşka bir yere taşındı ve yönetilebilir olmaktan çıktı. Çocuklar bu dönemde derslerini, araştırmalarını ve hatta arkadaşlarıyla sosyalleşmeyi bile ekran başından yapmak zorunda kaldı. Peki çocuklar ve ebeveynler dijitalleşmenin bu denlisine hazır mı?
Bu yazıda risklerden, karşılaşacakları tehlikelerden, sürekli internet başında olmanın çıkartacağı fizyolojik sorunlardan, karşılaşma ihtimalleri olan siber zorbalık, tehdit veya tacizlerden daha çok çözüm önerileri hakkında konuşacağız. Malum sorunlar yaz yaz bitecek gibi değil, bilişim sektöründe olan ebeveynler için durum daha yönetilebilir olsa bile gözümüzden kaçan detayların sonuçları telafi edilemez olabilir.
Denetime internetin eve girdiği ilk noktadan başlayalım. BTK tarafından 2011 yılında sunulan Güvenli İnternet Hizmeti Çocuk ve Aile Profili oluşturmanıza imkan veren bir kamu hizmeti. Çocuk profilinde beyaz liste, aile profilinde ise siyah liste oluşturarak belli kurallar ve kısıtlamalar yapabilirsiniz. Bu hizmet servis sağlayıcılar tarafından ücretsiz verilen ve alternatif kanallarla (sms, çağrı merkezi, müşteri hizmetleri) başvuru yaparak hemen kullanmaya başlayacağınız şahane bir özellik.
Geldik ikinci adıma, genel işleyişte çocuk adına bir e-posta adresi alarak başlıyoruz ki doğru olanda bu. Çünkü kendi hesabınızla yaptığı işlemleri denetlemeniz daha zor olacaktır. Üstelik kendi kişisel cihazınızı çocuğa vermenizin başka sakıncaları da olacaktır.
Microsoft’tan bir mail hesabı alırsanız family.microsoft.com üzerinden içerik filtreleri, ekran süresi ve etkinlik raporlama dahil olmak üzere başka aile özellikleri de devreye alabiliyoruz.Aile grubu oluşturarak birden fazla çocuk için hesap ekleyebilir ve izinleri yönetebilirsiniz.
Google ve Gmail biraz daha farklı bir hizmet olarak , google servislerini kullanan çocuklar içinde bazı özelleştirelebilir ve denetimi yapılabilir servisler sunuyor. Örneğin tarayıca’da çocuk hesabı etkinse gizli mod kapalı geliyor, google haritalara konum ekleyemiyor. Ev adresiniz kendisini 8 yaşında gösteren bir zorbanın eline geçmiyor böylece. Mailleri, senkron olarak size ait başka bir mail adresinden de okunabiliyor. YouTube kids bağlantısı ise yine famliy link üzerinden yönetilebilir durumda oluyor.
Erişim haklarını bu şekilde yönettikten sonra eğer hala içinizde endişe varsa; hemen hemen tüm anti virüs üreticierinin ebeveyn koruma yazılımlarından alıp, saat,i çerik uygulama bazlı kısıtlamalar yapmanız mümkün. Yine bu yazılımlar size sundukları yönetim ekranları ile cihazda yapılan işlemleri kontrol etmenizi ve yönetmenizi sağlıyor.
Şu aşamaya kadar yaptığımız tüm adımlar sistemsel olarak açık kapıları kapatmak üzerineydi. Ancak mesleki deformasyon gereği biliriz ki bir sistem en zayıf halkası kadar güçlüdür ve insan faktörü varken %100 güvenlikten söz etmek mümkün değildir.
Sosyal mühendisliğe karşı yapacağımız tek savunma metodu çocuğa en azından birkaç madde ile bu farkındalığı vermek. Ben bu eğitimi verdikten sonra yakın bir arkadaşımla kendi çocuğuma bir nevi “ Grey Box “testi yaptım. Oyunda ona akranmış gibi davranan arkadaşım adresimizi, çalıştığım yeri, kendi yaşını, okulunu, sevdiği renk yemen gibi bilgileri istedi. Testi %90’a yakın başarıyla geçti. Eğitimin üzerinden tekrar geçtik. Adı, adresi, okulu, yaşı, anne- babasının adı, çalıştığı yer gibi soruların mahrem bilgiler olduğunu bunları paylaşmasının sonuçlarını, çok travmatik olmayacak şekilde internette buna benzer örneklerin haberlerini okuyup anlattım.
Konu çok derin, uzun vadede sonuçlarını gözlemleyemediğimiz için anda kalarak elimizden gelenin en iyisini yapmamız gerekir. Teknolojinin pozitif yanlarından destek alarak süreci ve deneyimlerimizi birbirimizle paylaşmamızın çok kıymetli olduğu açık. Burada başka önemli konu ise kendi sosyal medyalarımızda çocuklarımızın resimlerini paylaşmamak, gizliliği olan profiller kullanmak ve bu farkındalığı kendi hayatımızdan çocuklarımıza aktarmak.
Sağlıklı bir toplumun temeli sağlıklı çocuklardan geçiyor. Geleceğimize birlikte sahip çıkalım.
