Çocukların sosyal medya kullanımının mutlaka kontrol edilmesi gerektiğini belirten uzmanlar, özellikle video paylaşım platformu YouTube’daki risklere dikkat çekiyor.
Uzmanlar, ebeveynler tarafından kazanç elde etme amaçlı olarak yönetilen hesapların, çocukların kimlik gelişimi, mahremiyet ve özel yaşamı için tehdit oluşturduğuna dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik bölümünden Dr. Öğretim Üyesi Gül Esra Atalay, 12 farklı ülkeden 24 yazarla beraber kaleme alınan “Critical Global Semiotics: Understanding Sustainable Transformational Citzenship” (Eleştirel Küresel Göstergebilim: Sürdürülebilir Dönüştürücü Vatandaşlığı Anlamak) isimli kitapta YouTube’un çocuklar üzerindeki etkilerine dikkat çekti.
Dr. Öğretim Üyesi Gül Esra Atalay, kaleme aldığı “New Age Child Labor in Turkey: Child Influencers on YouTube” (Türkiye’de Yeni Nesil Çocuk İşçiliği: YouTube’da Çocuk Influencerlar) başlıklı bölümde ilginç tespitlerde bulundu.
Sosyal medya mecralarının kontrolünün geleneksel medyaya oranla çok daha sınırsız olduğuna dikkat çeken Atalay, bu durumun çocukları çok fazla etkilediğini belirterek “Sosyal medya kullanıcıların ürettikleri içeriklere dayalı platformlar ve buralarda paylaşılan içeriklerin kontrolü geleneksel medyaya göre çok daha sınırlı. İnternete ve gerekli teknolojilere ulaşabilen herkes bir sosyal medya hesabı sahibi olabiliyor. Ne yazık ki buna çocuklar da dâhil” dedi.
Çocuk kullanıcı sayısı hızla artıyor
Sosyal medya platformlarının belirlediği kullanıcı yaşı alt sınırının birçok ülkede olduğu gibi Türkiye için de 13 olduğunu kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Gül Esra Atalay, “Fakat çok daha küçük yaşlarda çocukların sosyal medyada aktif olduğu görülmektedir. Özellikle videoya dayalı bir platform olan YouTube sosyal medya platformunda çocukların kullanıldığı kanalların sayısı hem dünyada hem de Türkiye’de gittikçe artmaktadır” dedi.
Çocuklar kazanç kapısı olarak görülüyor
Dr. Öğretim Üyesi Gül Esra Atalay, “Ebeveynler tarafından kazanç elde etme amaçlı olarak yönetilen çocuk YouTuber hesapları çocukların kimlik gelişimi, mahremiyet ve özel yaşamı için tehdit oluşturuyor. Takipçilerin ilgisini canlı tutma amacıyla günde iki- üç video çekme baskısıyla karşı karşıya kalan çocuklar oyun ve eğitim için harcamaları gereken değerli vakitlerinden mahrum kalıyor. Problemin bir diğer kısmı bu aktivitelerde çocukların hem izlenme oranlarına bağlı olarak reklam geliri elde etmeleri hem de çeşitli marka ve ürünlerin tanıtımı için influencer olarak kullanılmaları. YouTube’da üzerinde neredeyse hiç konuşulmayan bir çocuk işçiliği ve dolayısıyla da emek sömürüsü oluşmuş durumda” uyarısında bulundu.
Önlem alınmalı
Geçtiğimiz Eylül ayında Amerika Birleşik Devletleri Federal Ticaret Komisyonu’nun YouTube’a çocukların gizliliğini ihlal etmek suçundan 170 milyon dolar ceza kestiğini hatırlatan Dr. Öğretim Üyesi Gül Esra Atalay, “Bu gelişmenin ardından birkaç hafta önce YouTube 2020 yılından itibaren çocuklara yönelik YouTube kanallarının Amerikan Coppa yani Çocukların Çevrimiçi Gizliliğini Koruma Yasası’na tabi tutulacağını açıkladı. Buna göre çocuklara yönelik kanallarda artık izleyicilere kişiselleştirilmiş reklam gösterilmeyecek. İzleyiciler çocuk kanallarına yorum da yapamayacak. Bu gelişmeler olumlu olmakla beraber YouTube kanallarında kullanılan çocukların korunması için yeterli görünmüyor” diye konuştu.
Ebeveynlerin bilinç kazanması gerekiyor
Dr. Öğretim Üyesi Gül Esra Atalay, çocukların bu kontrolsüz mecralarda içerik üreticisi olmalarının, ürün tanıtma para kazanma sorumlulukları üstlenmelerinin, bir takipçi kitlesi tarafından izlenmelerinin kişilik gelişimleri açısından da sorunlara gebe olduğunu belirterek “Sadece YouTube gibi platformların atacağı adımlarla çözüme ulaşmak zor görünüyor. Ebeveynlerin bu konuda bilinç kazanması, çocuklara okullarda bu konuda uyarılar yapılması ve bu tür faaliyetlerde çocukları kullanan kişilere de cezai yaptırımlar uygulanması gerekiyor” diye konuştu.
