Huawei, Facebook, Amazon ve Taobao gibi dünya devi şirketlerinin büyük veri kullanımıyla ilgili önemli bilgilerini paylaştı.
2009 yılında dünyada toplam veri hacminin 0.8 ZB olduğunun altını çizen Yokuş, 2013 yılında ise 3 ZB değere ulaşıldığını kaydetti. 2012 ile 2013 yılları arasında üretilen veri hacminin insanlık tarihinin o döneme kadar ürettiği verinin toplamına eşit olduğuna dikkat çeken Yokuş, “İnternette 1 exabyte veriyi üretmek ne kadar sürecektir.(1000 PB olarak örneğin Çin’de 188 milyon DVD’nin 1 saat boyunca izlendiğinde oluşacak trafikten bahsediyorum.) 2001’de bir yıl, 2004’te bir ay, 2007’de bir hafta ve 2013’te sadece bir gün… Şu an ise saatler seviyesinde, belki de dakikalar olacak” diye konuştu.
Global içerik yönetiminin ve veri merkezi projelerinin önemi artıyor
Facebook’un geçtiğimiz günlerde işleyip depoladığı veri miktarıyla ilgili açıkladığı istatistiklere işaret eden Yokuş, “Facebook’a göre, veri sistemi her gün 2,5 milyon adet içeriği, yaklaşık 500 terabayt veriyi işlemektedir. Facebook’a yüklenen içerik ise bu değerin kat be kat üstünde. Sadece fotoğraf kategorisinde; günde 300 milyon yeni fotoğraf yükleniyor” dedi. Amazon’un büyük veriyi perakende mağazasındaki 1.5milyar ürünün izlenmesi ve güvenliğini sağlamak için kullandığını dile getiren Yokuş, “ Mevcut kataloğu haftada 50 milyondan fazla güncelleme alıyor ve her 30 dakikada bir güncellenen tüm veriler, farklı ambarlara ve web sitesine aktarılıyor. Çin’deki ünlü alışveriş web sitesi olan Taobao, günde 10 Milyondan fazla transaction yapıyor ve günde 50TB veri üretiyor. Walmart, her saat başı 1 milyondan fazla müşteri işlemini gerçekleştiriyor. Bu işlemler saatte 2,5 PB verinin üretilmesini sağlıyor. Saatlik bu değer; ABD Kongre Kütüphanesi’ndeki tüm kitapların içerdiği bilgilerden 167 kat daha fazla” dedi. Günümüzde veri kadar verinin sahipliliğinin de önem taşıdığını belirten Yokuş, veri üretildikten sonra, Facebook, Google, Linkedin, Twitter, Youtube gibi platformlara bırakıldığını ve bu platformların izin verdiği ölçüde analiz edildiğini söylerek, ulusal içerik yönetiminin ve veri merkezi projelerinin öneminin ve aciliyetinin her geçen gün arttığını ifade etti.
Veri büyüklüğü 10 yıl içinde 44 kat artacak
Büyük veri platformunda beş ayrı bileşen bulunduğunu söyleyen Yokuş, bu bileşenlerin çeşitlilik (variety), hız (velocity), hacim (volume), doğrulama (verification) ve değer (value) olarak 5v şeklinde anıldığını açıkladı. Bileşenleri çeşitlilik kavramı önceliğinde anlatan Yokuş, bu kavramın büyük verinin farklı farklı teknolojilerinin farklı formatlarda, büyük oranda yapısal olmayan çok çeşitli verilerden oluşmasını ifade ettiğini kaydetti. “Telefonlar, tabletler bütünleşik sistemlerin oluşturduğu türlü türlü verilere büyük verinin büyümesine etki etmektedir” diyen Yokuş, “Velocity olarak bilinen hız kavramı büyük verinin üretilme hızının çok yüksek olmasını ifade etmektedir. Büyük veri gittikçe artan bir hızla üretilmeye ve büyümeye devam etmektedir. Bu aynı zamanda veriye ihtiyaç duyan işlem sayısı ve çeşitlilğinin de aynı hızda artması anlamına geliyor. Hacim (volume) kavramı, datanın büyüklüğüne işaret ediyor. Büyük veri bu derece büyükken arşivleme, işleme, bütünleştirme, saklama gibi teknolojilerin 10 yıl içinde yaklaşık olarak 44 kat büyüyecek olan bu verilerle nasıl başa çıkacağı konusunun düşünülmesi gerekmektedir. Doğrulama “verification” kavramı; çeşitli, hızlı ve büyük verinin akışının doğru katmanlardan, gerekli güvenlik ve gizlilik seviyesinde olması gerektiğini ifade eder. Son bileşen değer (value) kavramı ise büyük verinin en önemli bileşenidir ve bu verilerin kurum, şirket veya yapılan iş konusunda değer yaratması anlamına gelmektedir. Söz gelimi, bu veriler sayesinde kritik noktalarda doğru kararlar alabilmelisiniz. Örneğin bir banka kredi vereceği müşterisinin sadece nüfus bilgilerini değil, harcama ve tüketme eğilimlerini de big data sayesinde görebilmeli ve kararını ona göre verebilmelidir. Sonuç olarak bu 4 V den bir değer üretebilmek büyük verinin en önemli amacıdır” dedi.
Huawei’nin operatörler için iş senaryoları hazır
Operatörlerin büyük veri uygulamasına üç aşamalı geçiş modeliyle geçtiğini kaydeden Yokuş, “Birinci aşamada; operatörler genellikle sadece şirketlerinin kendi sorunlarını çözmek için kullanmaktadırlar. Örneğin yönetim ve operasyonlarını iyileştirmek için… İkinci aşamadaki yaklaşım; veri bir kaynaktır ve veri madenciliği ile yeni hizmetler oluşturmak için kullanılabilir. Üçüncü aşamada, operatörler; büyük veriden istifade edip dijital pazara katılabilir, diğer şirketlere veya kamuya veri bazlı servisler sağlayabilir hale gelmektedir” dedi. Huawei’nin büyük veri konusundaki tecrübeleri sonucunda, operatörler için en önemli iş senaryolarını sıralayan Yokuş, şunları söyledi: “Gerçek zamanlı analiz ve karar başlığında; dinamik olarak network tıkanıklığı kontrolü yapılması, veri interaktif arama yapılması, gerçek zamanlı reklam ve öneriler, cybercop gibi uygulamalar yer alıyor. Precise pazarlama başlığında; önerim optimizasyonu, OTT’ler için ayrıştırıcı ve özelleşmiş teklif paketi tasarlama, internet kullanıcıların tercihlerinin analizi, sosyal analiz ve kişiselleştirilmiş içerik yer alıyor. Operasyonel etkinlik tanıtımı başlığında; operasyonun görselleştirilmesi, merkezi müşteri profile, call center IVR kayıtlarının veri madenciliği, network ROI analizi yer alıyor. Kullanıcı deneyimi geliştirme başlığında; kişiselleştirilmiş öneriler, detaylı web logolarının sorgulanması, online click akış analizi yer alırken, inovatif iş modeli başlığında ise; yetenek açığa çıkarma, veri kullanımının sergilenmesi, kullanım alışkanlıklarının garantilenmesi, CRM için ödeme bilgileri, ihtiyaç analizi karşılanması ve en uygun olanın önerilmesi gibi alt başlıklar yer alıyor” dedi.
Operatörler kullanıcı trafiği dağıtımını görselleştiriyor
Büyük verinin yardımıyla doğru reklamın doğru aboneye doğru yerde ve doğru zamanda gönderilebileceğini söyleyen Yokuş, “Örneğin operatörlerdeki sistemler sayesinde; müşterilerin konum bilgisi, terminal türü, sahip olduğu indirim kuponları gibi bireysel etiketler gibi müşteri kimlik bilgilerini otomatik olarak alır ve doğru yönlendirmeler ve öneriler sağlar. Operatörlerin büyük veri çözümünün yardımıyla kullanıcı trafiği dağıtımını görselleştirebildiğini dile getiren Yokuş, “Kullanıcının aylık trafik kullanımını optimize edilmiş kategorilere ayrılabilir ve efektif tarifelendirmeler sağlayabilir. Ağdan toplanan trafik bilgilerine dayanarak DaaS, uygulamaların trafik tüketimi, uygulamanın erişim süreleri, değer uygulamasının tanımlanması gibi uygulamaların çok boyutlu analizi sağlar. Çok boyutlu analiz yaptıktan sonra DaaS, katma değerli uygulama hizmet paketi tavsiyeleri hakkında operatöre uygulanabilir bilgiler sunabilir. Aynı şekilde büyük verinin doğru analiz edilmesiyle, yapılacak yatırımın optimizasyonu ve öngörülebilir gelire bağlı yatırım planı oluşturulabilir” dedi.
