TÜBİSAD’ın (Bilişim Sanayicileri Derneği) çalışmaları çerçevesinde Deloitte tarafından hazırlanan “Elektronik Haberleşme Sektöründe Düzenleyici Etki Analizi” raporu, düzenlenen bir basın toplantısı ile kamuoyu ile paylaşıldı. Rapor, elektronik haberleşme sektöründe regülasyon ortamının mevcut durumunu tespit ederken, iyileştirici bir model önerisi sunmayı amaçlıyor.
Elektronik haberleşme sektörü Türkiye ekonomisi için büyük önem taşıyor. Telekom sektörüne son beş yılda yaklaşık 25 milyar TL’lik yatırım yapıldı ve sektör 200 binin üzerinde istihdam yarattı. Bilgi ve İletişim Sektörüne yapılan bir birimlik yatırımın toplam ülke ekonomisinin büyümesine 1.8’lik bir çarpan etkisi yarattığı tahmin ediliyor. Özellikle Telekom sektöründeki işletmeciler, her yıl gelirlerinin yaklaşık %16’sını yatırıma ayırarak yeni nesil hizmetleri müşterilerine sunmaya çalışıyorlar. Telekom sektörü, ekonomik etkilerinin yanı sıra bireysel ve iş yaşantısının da entegre bir unsuru haline gelmiş durumda.
Sermaye yoğun olan bu sektör, pek çok farklı düzenleyici kurum ve kanun koyucular tarafından verilen kararlarla, operasyonel ve finansal olarak etkileniyor. Elektronik Haberleşme sektöründe yapılan düzenlemeler sadece Telekom işletmecilerinin yatırımlarının sürdürülebilirliğini değil, aynı zamanda kamuyu, diğer işletmeleri ve tüketicileri de içeren geniş bir paydaş kitlesini etki altına alıyor. Elektronik Haberleşme sektöründe Düzenleyici Etki Analizinin önemi bu nedenle ön plana çıkıyor ve öncesinde yeterince analiz edilmemiş düzenlemelerin kullanıcıya ve işletmecilere maliyeti yüksek olabiliyor.
2006 yılında T.C. Başbakanlığı tarafından yayınlanan bir yönetmelikle 10 milyon TL ve üzerinde etkiye sahip olacak yeni düzenlemeler için Düzenleyici Etki Analizi (DEA) yapılması zorunlu kılınmıştır. Ancak yine de Türkiye’de etki analizinin yaygın olarak uygulanmadığı görülmektedir.
Etki Analizleri sadece ekonomik fayda ve maliyetleri değil, sosyal ve çevresel etkileri de analiz etmeli, bu etkileri mümkün olduğunca niceleştirerek tespitlerde bulunmalıdır. Etki Analizlerinin yapılmasındaki amaç sadece ekonomik olarak en optimum kararların verilmesini sağlamak değil aynı zamanda yenilikçilik ve müşteri deneyimine yapılacak yatırımların da sürdürülebilirliğini sağlamak ve tüketicilerin refah seviyesini arttırmaktır.
Elektronik Haberleşme sektöründe gerçekleştirilmiş olan birkaç ardıl Etki Analizi dışında, metodolojik olarak uygulanan bir süreç bulunmamaktadır. Etkileri daha önceden öngörülemediği için iptal edilen ya da daha sonra değiştirilen birçok düzenleyici karar bulunmaktadır.
Bu gözlemlerden hareketle TÜBİSAD, Telekom sektöründeki regülasyon ortamının mevcut durumunu tespit etmek ve iyileştirici bir model önerisi sunmak için “Elektronik Haberleşme Sektöründe Düzenleyici Etki Analizi” raporunu yayınlamıştır.
TÜBİSAD çalışmaları ve girişimi çerçevesinde Deloitte tarafından hazırlanan raporda, Türkiye’deki düzenleme ortamının mevcut durumu incelenmiş, düzenleyici etki analizi tanımlanmış, ülke örnekleri analizleri yapılarak Türkiye için bir yol haritası önerisinde bulunulmuştur.
Raporun kamuoyu tanıtımının yapıldığı basın toplantısında, Elektronik haberleşme sektörünün Bilgi teknolojileri ile birlikte hızla değişmekte ve gelişmekte olduğunu belirten TÜBİSAD (Bilişim Sanayicileri Derneği) Başkanı Prof. Dr. M. Kemal Cılız konuyla ilgili şunları söyledi:
“Türkiye’de, son 15 senede, özellikle Elektronik Haberleşme sektöründe, önemli düzenlemeler gerçekleştirildi, sektör rekabete açıldı ve bu alanda yeni yatırımlar yapıldı. Bugün gelinen noktada, alınan yolun ne kadar önemli olduğu açık. Sektörün artan etki alanı nedeniyle, elektronik haberleşme sektörüne yönelik yapılan her düzenleme, vatandaşlardan kamu kuruluşlarına, küçük işletmelerden büyük şirketlere kadar hemen herkesi önemli derecede etkiliyor. Yapılan düzenlemelerin olumlu ve olumsuz etkileri artık her alanda çok hızlı hissedilebiliyor. Bu da doğal olarak yapılacak düzenleme öncesi detaylı bir etki analizi çalışmasının yapılmasını gerekli kılıyor.”
Düzenlemeler hayata geçirilmeden önce yapılması gereken etki analizinin, düzenlemenin sektöre getireceği yük ile bu analiz sonucunda ortadan kalkacak olan riskin de fayda-maliyet analizinin yapılmasının büyük önem arz ettiğini dile getiren TÜBİSAD Telekomünikasyon Komisyonu Başkanı Veli Tan Kirtiş ise “Elektronik haberleşme sektörü bugün, bireylerden, küçük veya büyük bütün işletmelere, Türkiye’nin tamamına yakını diyebileceğimiz çok geniş bir kitleyi ekonomik ve fayda olarak etkilemektedir. Bu nedenle sektörde yapılan her türlü düzenlemenin olumlu veya olumsuz etkisi de o derece büyük olmaktadır. TÜBİSAD’ın “Elektronik Haberleşme Sektöründe Düzenleyici Etki Analizi ” başlıklı raporunun amacı, düzenlemelerin içeriğini tartışmak değil, düzenleme öncesinde ve sonrasında ”Etki Analizi” çalışmasının en iyi standartlarda yapılmasının ülkemiz için önemini vurgulamak ve Düzenleyici Etki Analizinin tam olarak hayata geçirilebilmesi için bir yol haritası sunmaktır” dedi.
DEA Raporunu hazırlayan Deloitte Türkiye Ortağı Tolga Yaveroğlu da raporun önemine değinirken Düzenleyici Etki Analizi hakkında şunları söyledi: “Günümüzde Elektronik Haberleşme sektörü bireylerin yaşantısına ve ekonominin geneline öylesine entegre olmuştur ki, ilk bakışta ilgisi gözükmeyen bir alanda, sektör dışındaki bir kurum tarafından yapılan bir düzenlemenin bile sektör paydaşlarına olumlu ya da olumsuz etkileri olabilmektedir. Bu nedenle, düzenleme sürecinde alınan kararların olası etkilerinin metodolojik bir çalışma ile öngörülerek analizlerinin yapılması artık büyük önem teşkil etmektedir. Hazırlamış olduğumuz bu çalışmada sunulan Düzenleyici Etki Analizi çerçevesi ve uygulama yol haritasının, sektördeki yatırımların sürdürülebilirliğinin sağlanması yolunda olumlu bir katkı sağlayacağını umuyoruz.”
